آموزش ویراستاری

در ویرایش زبانی – ساختاری، فرد ویراستار موظف به انجام موارد زیر می‌باشد:

خطاهای دستوری، ساختاری و جمله‌بندی باید کاملا رفع شوند. به عنوان مثال افعال باید به طور صحیح به قرینه‌ی معنایی حذف شوند. کلمات و افعال در صورت ضربه نزدن به متن و عدم ایجاد سوء تفاهم، حذف شوند.

انحرافی که در رابطه با زبان نگارشی نویسنده ایجاد شده و از حالت یک‌دستی خارج شده باید اصلاح گردد.

عبارت‌هایی که ناگهانی در متن به صورت عامیانه ایجاد شده‌اند و یا مفهوم را به طور واضح نمی‌توانند منتقل کنند و یا به عبارت دیگر گنگ و نامفهوم می‌باشند باید حذف گردند.

جملاتی که بیش از حد طولانی هستند در این نوع ویرایشگری باید کوتاه شوند.

متن از لحاظ جمله‌بندی نیز باید ساده و روان باشد تا ویرایش حرفه‌ای خود را نشان دهد.

[۵/۱۷،‏ ۲۲:۵۷] .: مطالب تکراری و غیر ضروری، ضعیف از لحاظ محتوایی، و حتی نا متعارف یا باید به حداقل میزان ممکن برسند و یا اینکه حذف شوند. البته در صورت آسیب نرسیدن به محتوای متن و مفهوم آن، می‌توان آن‌ها را با نوع صحیح خود نیز جایگزین نمود.

در صورتی که مطالب و پاراگراف‌ها جابجا قرار داده شده‌اند، تعویض شده و در جای مناسب خود قرار گیرند.

اگر نکته‌ای در مورد متن یا پاورقی فراموش شده در متن قرار داده شود.

اصطلاحات علمی به اشتباه برای عبارت یا تعریفی خاص بکار برده نشده باشند.

اگر متن ترجمه است حتما با متن اصلی تطبیق داده شود.

در صورت موافقت نویسنده، می‌توان توضیحاتی از سمت ویراستار در پاورقی ذکر کرد تا حول موضوع یا مطلبی خاص، مطلب بیشتری آورده شود.

مواردی که مطالب و تحقیقات علمی را زیر سؤال می‌برند باید حذف و یا در صورت امکان تصحیح شوند

 

کاربرد علائم نگارشی

ویرگول (،):

ویرگول نشانه درنگ یا مکث کوتاه بوده. از این نشانه، برای درنگ کوتاه میان جمله و نیز برای سهولت و خواندن صحیح نوشته ها؛ و به منظور انتقال بهتر و سریع تر مفهوم اصلی جمله ها استفاده می شود.

 

۱) بین عبارت ها و جمله های غیر مستقلی که در مجموع یک جمله کامل را تشکیل می دهند.

مثال: او که مردی مدبر بود، به عنوان بهترین معلم انتخاب شد.

 

۲) اگر در جمله چند کلمه یا ترکیب در کنار هم قرار بگیرند؛ که از نظر دستوری دارای یک نقش باشند، معمولا بین آنها ویرگول قرار می گیرد و در بیشتر موارد، دو واحد آخر با «واو» به هم عطف می شود.

مثال: مدیران باید دلیر، متعهد، بردبار و با انضباط باشند.

 

۳) برای پرهیز از غلط خوانی جمله و درک مقصود واقعی نویسنده؛ بین دو کلمه مستقل که احتمال دارد خواننده آنها را به هم اضافه کند، یا با کسره اضافه بخواند از ویرگول استفاده می کند.

مثال: پاداش، انگیزه ی کاری کارکنان را زنده کرد!

 

نقطه ویرگول (؛) و کاربرد آن:

۱) به جای نقطه پایانی جمله ای می آید که با جمله یا جمله های بعدی در مجموع، یک جمله ی کامل را تشکیل می دهد؛ به عبارتی جمله تمام شده ولی مطلب هنوز ناتمام است.

مثال: حجم کار امروز بیش از دیروز بود؛ به نحوی که از خستگی قدرت ایستادن ندارم.

 

۲) معمولا پیش از کلمه و عبارت های توضیحی نظیر: «یعنی» ، «مانند» ، «مثلا» ، «به عبارت دیگر» ، «به عنوان مثال» ، «به بیان دیگر» ، «چرا که» ، «زیرا» و «بنابر این» به کار می رود.

مثال: کتاب ها مانند آدم ها هستند؛ یعنی فقط تعداد محدودی از آنها نقش مهمی در دنیا دارند.

از گاو می ترسم؛ برای اینکه شاخ دارد و عقل ندارد؛ یعنی از قدرتمند کم عقل باید گریخت!

 

۳) هر گاه بین اجزای مختلف یک جمله ویرگول های متعدد به کار رفته باشد، «نقطه ویرگول» برای جدا کردن مجموعه آن قسمت ها از یک دیگر به کار می رود.

مثال: باید جوان های ما، پیرهای ما، زن های ما، مردهای ما و بچه های ما؛ در راه خانواده، برای عزت تاریخ غنی ایرانی فدا کاری کنند.

 

خط زیره(_):

۱) هنگام نگارش مکالمه میان دو نفر، به جای تکرار نام اشخاص، سخن هر یک با «خط زیره» شروع می شود.

مثال:

_چطوری علی؟

_خوبم، شما چطوری؟

_ساعت چنده؟

_درست دوازده و نیم

 

خط تیره(-)

1) هنگام ترکیب دو کلمه که معنی ویژه ای پیدا کرده باشند.

مثال: اداره ی فرهنگی-هنری سبک نقاشی

 

2) در بیان زمانی و مکانی، به جای حرف اضافه «تا» گذاشته می شود.

مثال: قطار تهران-مشهد

 

3) برای دسته بندی مطالب هنگامی که از اعداد صحیح یا حروف الفبا استفاده نمی شود.

کارمند موفق کسی است که:

-با وظایف خود آشنا باشد.

-تجربه و تخصص کافی داشته باشد.

-در کارش جدیت و تلاش داشته باشد.

 

دو نقطه (:) و کاربرد آن:

۱) قبل از نقل قول:

مثال: صاحب ‌نظران آموزشی می‌گویند: «شرط درست نوشتن، درست فهمیدن است.»

 

۲) هنگام برشمردن اجزای یک چیز:

مثال: اساس نگارش خوب، دانستن و رعایت چند نکته است: چشم باز، گوش شنوا، دقت و …

 

۳) مقابل واژه‌ هایی که می‌ خواهیم آن ها را معنی کنیم:

مثال: حلیت: پیرایه

 

علامت سوال (؟) و کاربرد آن:

۱) در پایان جمله‌ های پرسشی:

مثال: آیا تاکنون فکر کرده‌ اید که هزاران ماده نگارشی پیش روی شماست؟

 

۲) برای نشان دادن مفهوم تردید:

مثال: وفات حافظ در سال ۷۲۱ (؟) اتفاق افتاد.

 

۳) برای نشان دادن مفهوم استهزا:

مثال: او نابغه (؟) است.

 

علامت تعجب (!) و کاربرد آن:

۱) در پایان جمله‌های تعجّبی، تأکیدی، عاطفی:

مثال: عجب روزگاری است!

چه جالب!

 

۲) پس از اصوات:

مثال: هان! ای دل عبرت بین.

 

گیومه («»):

۱) سخنی که به طور مستقیم از جایی یا کسی نقل می‌شود.

مثال: عیسی به او گفت: «من راه و راستی و حیات هستم؛ هیچ ‌کس جز به واسطه من، نزد پدر نمی ‌آید. اگر مرا می‌شناختید، پدر مرا نیز می‌ شناختید؛ اما پس از این او را می‌ شناسید و او را دیده‌ اید.»

به قول سعدی: «بنیاد ظلم در جهان اندک بود، هر کس چیزی بدان مزید کرد، تا بدین غایت رسید.»

 

۲) اسامی و عناوین و اصطلاحات علمی یا فنی (فقط بار اول):

مثال: «فضاسازی» در آغاز، میانه یا پایان نوشته نقش مهمی ایفا می ‌کند.

 

سه نقطه (.):

۱) برای نشان دادن واژه‌ های محذوف یا ادامه ‌دار:

مثال: گزارش انواعی دارد: ورزشی، ی، خبری، هنری، فرهنگی، .

 

۲) سخن ناتمام:

مثال: شما… شما… زبانم لال…

 

۳) برای نشان دادن کشش در گفتار:

مثال:سقف هر… ی ریخت. آها… ی حسین کجایی؟

 

۴) افتادگی واژه یا واژه‌ها از یک نسخه خطی یا کتبی.

 

قلاب ([]) و کاربرد آن:

۱) مطالبی که جزو اصل کلام نباشند.

مثال: معلّم به کلاس وارد شد [ابراز احساسات دانش‌ آموزان] و بر جایش نشست.

 

۲) در تصحیح متون قدیمی واژه‌های الحاقی با توضیحات احتمالی در قلاب گذاشته می‌شوند.

مثال: گفت: من مردی طرّارم، [تو] این زر به من امانت دادی.

 

۳) دستورهای اجرایی در نمایش ‌نامه ‌ها.

مثال: حسین [با قیافه‌ ی جدی]: آیا اکنون حاضری به این سفر بیایی؟

 

تمامی نکات گفته شده در بالا را حتمـــاً مورد مطالعه قرار بدید و در نوشته هاتون یا ویراستاری تون هم رعایت کنید! 

با تشکر تیم مدریت سایت قلم برتر